Niemka na rosyjskim dworze. "Katarzyna Wielka. Gra o władzę"

Katarzyny II chyba nie trzeba nikomu przedstawiać. Co prawda w naszej tradycji wiąże się ona zazwyczaj jedynie z zaborami i nieposkromionym seksualnym apetytem, ale na pewno nie pozostaje postacią anonimową. Tym razem spojrzymy na nia oczami osoby, która otaczała ją przyjaźnią i troską.

Warwara Nikołajewna przyjechała do Petersburga jako mała dziewczynka. Była córką introligatora, którego Rosja skusiła perspektywą zarobku. Jej ojciec służył carycy Elżbiecie i poprosił władczynię by ta, po jego śmierci, zaopiekowała się jego córką. W ten sposób Warwara trafiła na carski dwór. Początkowo jako szwaczka, a później szpieg kanclerza i w końcu samej Elżbiety. To właśnie od cesarzowej dziewczyna dostaje zadanie: zdobyć zaufanie księżniczki z Zerbst, która niedługo ma przyjechać do Rosji aby poślubić następcę tronu.

Obie nastolatki dość szybko znajdują wspólny język. Warwara staje się przewodniczką Katarzyny po zawiłym świecie petersburskiego dworu, pomaga odnaleźć się jej w nowej rzeczywistości i stara chronić zarówno przed carycą jak i kanclerzem. Zapomina przy tym o podstawowej zasadzie szpiega: nie ufać nikomu i nie wierzyć w przyjaźń możnych.

Spodziewalam się, że Katarzyna Wielka. Gra o władzę jest książką opowiadająca o dziejach Katarzyny już za czasów jej panowania. Tymczasem autorka skupia się na młodzieńczych latach przyszłej carycy. Ukazuje nam dwór Elżbiety, dwór, który uwielbia się bawić, a jednocześnie pokornie modli się do świętych ikon. Gdzie łatwo jest zostać wyniesionym, ale jeszcze szybciej można upaść na samo dno. Gdzie caryca wydaje za mąż swoje dworki i służące tylko dlatego, że przestały być jej potrzebne lub po prostu dlatego, że ma ochotę potańczyć w chłopskiej sukmanie na ich weselu. Nie liczą się dla niej ludzie i przed ołtarzem stają dwie, obce dla siebie, osoby.

Katarzyna wydaje się być w tym wszystkim często nieobecna. Odesłana na wieś, leżąca w połogu, poniżana przez kochankę męża. Jest tylko pionkiem w pałacowej grze. Autorka sprawia, że momentami czytelnik czuje dla niej współczucie. Szczególnie, że z kartek książki wychodzi do nas nieporadna dziewczynka, która pragnie akceptacji.

To co przede wszystkim rzuca się w oczy podczas lektury to ogromne poczucie samotności, opuszczenia i strachu, które towarzyszy wszystkim bohaterom niezależnie od tego jakie miejsce w pałacowej hierarchii zajmują. Pod tym względem książka jest przytłaczająca i ponura, szczególnie wtedy kiedy uświadomimy sobie, że te aspekty nie stanowią jedynie fantazji autorki.

Ostatnio dość rzadko sięgałam po powieści historyczne. Potrzebowałam od nich wytchnienia. Katarzyna Wielka sprawiła, że znowu do nich wróciłam. Książka wciągnęła mnie już pierwszymi stronami i utrzymała w napięciu aż do końca. Czułam chłód ciągnący od Newy i oglądałam wraz z cesarzową Elżbietą kolejne plany przebudowy Pałacu Zimowego. Przez te dwa dni, które poświęciłam na lekturę, miałam wrażenie, że jestem częścią tego świata.

Przez cały czas lektury nie mogłam tylko zrozumieć jednego: skąd wziął się tytuł powieści?. W końcu Katarzyna nie była najważniejszą postacią, a Gra o władzę w jej wydaniu to ledwie kilkanaście (może kilkadziesiąt) stron. Rozwiązanie zagadki przyniosła strona autorki. W Kanadzie, gdzie Ewa Stachniak mieszka i pracuje, ukazała się ona jako The Winter Palace co, według mnie, jest zdecydowanie bardziej adekwatnym tytułem. Katarzyna Wielka to czwarta powieść w dorobku autorki. Wszystkie wcześniejsze również zostały poświęcone kobietom: Zofii Potockiej, Delfinie Potockiej, Elizie Krasińskiej. Sama autorka uważa, że pisze o historii Polski widzianej oczami przybysza z zewnątrz, a w związku z tym, że jej powieści ukazują się w Kanadzie muszą być zrozumiałe dla czytelnika nic o tej historii nie wiedzącego. Dlatego nie ma tam niuansów dotyczących np. naszej dawnej polityki. Obecnie Ewa Stachniak pracuje nad kontynuacją Katarzyny Wielkiej.

Jeżeli nie straszne Wam są prawdziwe rosyjskie zimy i intrygi, w których można stracić głowę to zdecydowanie powinniście po Katarzynę Wielką. Gra o władzę sięgnąć.